Colchicin ức chế sự di chuyển,hóa ứng động, sự bám dính và thực bào của bạch cầu trung tính tại ổ viêm, thuốc làm giảm phản ứng viêm với tinh thể urat, tuy nhiên không có tác dụng đối với sự sản xuất hay thải trừ acid uric

Colchicin hiện vẫn là lựa chọn quan trọng điều trị gout do thuốc đặc biệt có hiệu quả trên bệnh nhân có bệnh lý mắc kèm bao gồm đái tháo đường, suy thận, loét tiêu hóa…

Colchicin có thể có độc tính nghiêm trọng và gây tử vong
Colchicin là thuốc có khoảng điều trị hẹp. Quá liều cấp với mức liều trên 0.5mg/kg thường gây tử vong. Colchicin đặc biệt độc với trẻ em,chỉ cần vô tình uống 1 hoặc 2 viên thuốc cũng có thể gây ngộ độc nghiêm trọng

Rối loạn tiêu hóa thường là dấu hiệu ngộ độc đầu tiên:
Đau bụng,tiêu chảy,buồn nôn và nôn mửa thường là những triệu chứng đầu tiên của ngộ độc colchicin.Cảm giác nóng rát họng,bụng hoặc trên da cũng đã được báo cáo.Các biểu hiện tiếp theo của ngộ độc(từ 24 giờ đến 7 ngày sau khi uống) bao gồm thở nhanh,rối loạn điện giải,giảm thể tích tuần hoàn,rối loạn huyết học,loạn nhịp,suy thận và tổn thương gan.Tử vong thường do suy đa tạng tiến triển và nhiễm trùng

Tác dụng không mong muốn có thể xuất hiện ở “liều an toàn”
Theo hướng dẫn về liều colchicin để điều trị đợt gout cấp trong Dược thư quốc gia Việt Nam(năm 2012,tập 1),tổng liều trung bình colchicin uống trong một đợt điều trị là 4-6mg và cũng không được uống lặp lại liệu trình này trong vòng 3 ngày để tránh nguy cơ ngộ độc do tích tụ colchicin
Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp năm 2014(ban hành kèm theo quyết định số 361/QĐ-BYT ngày 25/01/2014 của Bộ trưởng Bộ y tế) cũng hướng dẫn không nên sử dụng colchicin liều cao để chống viêm,giảm đau trong cơn gout cấp hoặc đợt cấp của gout mạn vì có tác dụng không mong muốn.Colchicin cũng được khuyến cáo sử dụng trong phẫu thuật cắt bỏ hạt tophi nhằm tránh khởi phát cơn gout cấp và cần kết hợp với thuốc hạ acid uric máu
 

Tương tác làm tăng nguy cơ ngộ độc colchicin:
Nguy cơ ngộ độc colchicin tăng khi dùng kèm với chất ức chế cytochrom P450 3A4 hoặc P-glycoprotein như các thuốc chống nấm nhóm azol(fluconazol),thuốc chẹn kênh calci(diltiazem,verapamil) và kháng sinh nhóm macrolid(erythromycin)
Nếu sử dụng đồng thời các thuốc trên với colchicin,cần giảm liều colchicin và theo dõi bệnh nhân để phát hiện các triệu chứng,dấu hiệu ngộ độc colchicin.Các phối hợp này bị chống chỉ định ở bệnh nhân suy giảm chức năng gan hoặc thận do tăng nguy cơ ngộ độc thuốc

Xử trí ngộ độc colchicin:
Hiện chưa có thuốc giải độc đặc hiệu trong trường hợp quá liều colchicin và các biện pháp điều trị còn hạn chế.nếu dấu hiệu ngộ độc xuất hiện sớm ngay sau khi uống thuốc,có thể dùng than hoạt lặp lại nhiều lần để giúp loại bỏ colchicin ở đường tiêu hóa.Bệnh nhân có biểu hiện ngộ độc xuất hiện muộn sau khi uống thuốc hay có suy giảm chức năng gan hoặc thận thường có tiên lượng bệnh kém hơn.Điều trị ngộ độc colchicin chủ yếu là điều trị hỗ trợ

Dự phòng tác dụng bất lợi của colchicin:

– Kiểm soát bệnh gout chặt chẽ hơn:
Bệnh nhân sử dụng colchicin thường xuyên để điều trị đợt gout cấp nên được sử dụng dài hạn thuốc hạ urat như allopurinol.Điều trị dự phòng giúp làm giảm tần suất xuát hiện cơn gout cấp,do đó làm giảm nhu cầu sử dụng colchicin cùng nguy cơ ngộ độc.Thuốc hạ urat được chỉ định cho bệnh nhân gout : có các đợt cấp tái phát(>= 2 lần trong 1 năm) có sạn urat,suy giảm chức năng thận hoặc có hình ảnh tổn thương gout thay đổi trên phim X-quang.Thuốc hạ urat tốt nhất nên dược bắt đầu sử dụng sớm trước khi xuất hiện tổn thương ăn mòn khớp hoặc sạn urat

– Tư vấn đầy đủ cho bệnh nhân:
Bệnh nhân có nguy cơ quá liều nếu không hiểu rõ về cách dùng colchicin và các tác dụng không mong muốn có thể gặp của thuốc.Các biện pháp giáo dục bệnh nhân phù hợp bao gồm:
– Hướng dẫn rõ ràng về cách dùng colchicin,đặc biệt là liều tối da của thuốc
– Khuyến cáo ngừng sử dụng colchicin và đến khám bác sỹ nếu có các biểu hiện buồn nôn,nôn,hoặc tiêu chảy;chảy máu hoặc có các vết thâm tím bất thường;đau hoặc yếu cơ;tê hoặc đau nhói dây thần kinh ở ngón tay hoặc ngón chân
– Đảm bảo bệnh nhân nhận thức được rằng colchicin không phải là thuốc giảm đau thông thường và không nên dùng để giảm đau không phải do nguyên nhân gout
– Dặn bệnh nhân thông báo cho bác sỹ hoặc dược sỹ tất cả các thuốc đang dùng và kiểm tra lại thông tin về sử dụng colchicin trước khi kê đơn thêm các thuốc mới

Lời khuyên dành cho cán bộ y tế:
– Cung cấp hướng dẫn rõ ràng về cách sử dụng colchicin cho bệnh nhân,bằng cả lời nói và y lệnh,đồng thời kiểm tra xem bệnh nhân đã hiểu rõ chưa.Cảnh báo bệnh nhân về sự nguy hiểm của việc sử dụng quá liều hoặc lạm dụng colchicin và tầm quan trọng của việc bảo quản thuốc an toàn
– Giới hạn số thuốc kê đơn đến tối đa 12 viên nén(hàm lượng 500mcg) cho đợt gout cấp(6 viên nén cho người cao tuổi)
– Kê đơn hàng tháng trong điều trị dự phòng và đảm bảo rằng việc dùng colchicin với mục đích này được ngừng sau 3-6 tháng
– Luôn thận trọng về các tương tác thuốc có ý nghĩa lâm sàng với colchicin